KHÚC XXXIII
Vùng trời thứ mười – Bông
hồng Thiên đường (kết thúc).
“Hỡi Đức Mẹ đồng trinh – là con gái
Của con trai mình – cao cả, khiêm nhường
Đỉnh cao định trước cho Người mãi mãi.
4 Người đã nâng cao
phẩm giá loài người
Khiến cho người thợ đã tạo ra nó
Không coi thường sản phẩm của bàn tay.
7 Trong lòng người
tình yêu lại cháy lên
Mà sức nóng làm bông hoa nảy nở
Trong bình yên muôn thuở của Thiên đường.
10 Ở đây, Người là
ngọn đuốc tình thương
Giữa ban trưa, còn với người trần thế
Người là mạch nguồn hy vọng chờ mong.
13 Người quyền lực
và Người đầy sức mạnh
Kẻ mong ân huệ mà không tới nơi
Mong sẽ bay được dù không có cánh.
16 Không chỉ ai cầu
xin, người đó được
Và không chỉ cầu xin, mà nhiều khi
Sự cứu rỗi của Người còn đến trước.
19 Người là từ bi,
Người là ân huệ
Và ở trong người tất cả tập trung
Những gì tốt đẹp, những gì hoàn mỹ.
22 Con người này là
kẻ từ đáy vực
Lên đến tận đây và đã được nhìn
Những số phận linh hồn, từng phần một.
25 Cầu xin Người,
cầu xin sự bao dung
Ban cho đôi mắt của người trần thế
Để lên cao, tới cứu rỗi cuối cùng.
28 Tôi chỉ cầu xin
điều đó cho người
Cho bản thân, không cầu xin gì cả
Mong Người chấp thuận cầu khẩn của tôi:
31 Xin hãy gỡ giùm
trở ngại sau chót
Và xin hãy xua tan đám mây mù
Và hãy mở ra niềm vui cao nhất.
34 Và xin Người, với
quyền lực của mình
Cho người này giữ lại được tất cả
Những gì mà người đã thấy trên đường.
37 Xin bảo vệ đam mê
của người trần
Hãy nhìn Bêatờrítsê và bao kẻ
Cũng chắp tay hướng về Người cầu xin!”
40 Những con mắt của
Chúa đầy yêu kính
Chăm chú nhìn linh hồn đang nói kia
Người tỏ ra thích thú lời cầu nguyện.
43 Rồi quay lại nhìn
ngọn lửa vĩnh hằng
Nơi mà không ai có thể dám nghĩ
Rằng mắt người trần có thể nhìn xuyên.
46 Với tôi thì ước
nguyện đang tới chỗ
Của giới hạn, tôi cảm thấy nhiệt tình
Đang nảy nở đúng như cần phải có.
49 Bécnácđô mỉm cười
và ra hiệu
Cho tôi ngước nhìn lên, nhưng tự mình
Tôi đã làm cái điều y như thế.
52 Cái nhìn của tôi
đã trong sáng hơn
Và càng lúc càng sâu vào tia sáng
Cao tuyệt đỉnh, nơi chân lý sáng lên.
55 Thị lực tôi giờ
trở nên tinh khiết
Vượt lời nói; lời nói nhường mắt nhìn
Vì trí nhớ không thể nào chứa hết.
58 Tựa như người vừa
nhìn thấy trong mơ
Mà sau đấy vẫn còn điều xúc động
Còn những chuyện khác thì chẳng nhớ gì.
61 Tôi cũng vậy, dù
đã chẳng còn nhìn
Nhưng trong tim tôi vẫn còn tuôn chảy
Tất cả những gì từ đó nảy sinh.
64 Như tuyết nằm
dưới ánh mặt trời kia
Hay như gió cuốn đi từng chiếc lá
Làm mất đi lời của Xibinla.
67 Hỡi ánh sáng
tuyệt đỉnh, vượt lên trên
Trí tuệ loài người, xin cho trí nhớ
Của tôi, phần nhỏ những gì đã nhìn.
70 Xin hãy làm cho
lời tôi mạnh mẽ
Để những tia sáng vinh quang của Người
Có thể đến được với nhiều thế hệ.
73 Xin trở lại một
phần trong trí nhớ
Vang lên, dù một ít, trong thơ tôi
Để thắng lợi của Người được hiểu rõ.
76 Với độ mạnh của
tia sáng lúc đó
Tôi từng nghĩ là tôi sẽ bị mù
Khi mắt tôi rời khỏi tia sáng đó.
79 Và tôi nhớ rằng
đã mạnh dạn lên
Chịu đựng cho tới khi hòa hợp được
Cái nhìn tôi với giá trị vô biên.
82 Ôi ân huệ đã cho
lòng can đảm
Để mắt tôi vào ánh sáng vĩnh hằng
Hấp thụ được những gì tôi chiêm ngưỡng.
85 Tôi nhìn thấy
trong chốn sâu thẳm ấy
Tình yêu như một cuốn sách gom vào
Những gì vứt lung tung trong vũ trụ.
88 Thực chất, ngẫu nhiên
và những dạng thức
Của chúng, đều hòa chung lại với nhau
Mà lời tôi như hoàng hôn mờ đục.
91 Tôi nghĩ là thấy
hình thù toàn bộ
Của điểm đó, và rồi lại hiểu ra
Như đã nói, một niềm vui khôn tả.
94 Một khoảnh khắc
duy nhất đối với tôi
Còn dài hơn hai mươi lăm thế kỷ
Khi Néttunô thấy bóng tàu Ácgô.
97 Vậy là trí óc
ngưng nghỉ hoàn toàn
Còn đôi mắt nhìn chăm chú, bất động
Và cháy lên ý nghĩ muốn ngắm nhìn.
100 Bởi ánh sáng
buộc người ta như thế
Chỉ vào nó mà đôi mắt hướng về
Mà không quay nhìn một cái gì nữa.
103 Ở trong đó – là
những gì tim muốn
Là tốt đẹp – nếu tất cả ở trong
Còn bên ngoài nó là điều lầm lẫn.
106 Những lời tôi
nói ra thật nghèo nàn
Đem so với những gì tôi nhớ được
Giống như lời một đứa trẻ sơ sinh.
109 Không phải nó
chỉ một lần hiện rõ
Trong vùng hào quang mà tôi nhận ra
Mà vẫn luôn như thế, như vốn có.
112 Vì thị giác của
tôi thêm mạnh mẽ
Nhìn sự hiển hiện duy nhất, trong khi
Tôi thay đổi, nó trong tôi, cũng thế.
115 Trong thực thể
sáng sủa và thẳm sâu
Ba vòng tròn vây lấy ánh sáng ấy
Màu khác nhau, nhưng độ lớn bằng nhau.
118 Như cầu vồng,
cái này sang cái kia
Vòng thứ hai phản chiếu vòng thứ nhất
Vòng thứ ba phát từ hai vòng kia.
121 Ôi, sao mà lời
của tôi ngắn ngủi
So với những gì mà tôi đã nhìn
Nếu nói “ít” thì cũng còn chưa đủ.
124 Ôi, ánh sáng
vĩnh hằng, chỉ ở Người
Duy nhất hiểu được Người và được hiểu
Cười với Người và đạt đến Người thôi.
127 Cái vòng tròn
này, ta có thể thấy
Như là ánh sáng phản chiếu từ Người
Mà mắt tôi đã mải mê ngắm nghía.
130 Ở bên trong nó
và cùng màu sắc
Hiện ra như vẽ hình ảnh của ta
Nên nhìn vào mắt tôi vẫn khao khát.
133 Như nhà hình học
căng mắt vào đó
Để đo vòng tròn mà chẳng tìm ra
Và vắt óc tìm điều kiện chưa đủ.
136 Tôi cũng suy
nghĩ về điều mới này
Muốn biết vòng tròn kết hợp hình ảnh
Và được nối vào nhau như thế nào.
139 Nhưng đôi cánh
của tôi thì chưa đủ
Nếu không nhờ tia chớp từ trên cao
Tác động vào, theo ý muốn của nó.
142 Trí tưởng tượng
đã không còn chuyển động
Mà ý muốn và cả những khát khao
Đều do một bánh xe kia di chuyển
145 Tình quay mặt
trời và các vì sao.
CHÚ THÍCH
Chữ viết tắt:
X. – xem
ĐN., – Địa ngục
TT., – Tĩnh thổ
TĐ., – Thiên đường
E., – Eneide (tác phẩm của Virgilio)
M., – Metamorphoses (tác phẩm của Ovidio)
Riêng Kinh Thánh là tác phẩm được Dante sử dụng nhiều điển tích nhất và có tần số xuất hiện nhiều nhất trong phần chú thích nhưng rất tiếc không thể viết tắt được cho 66 cuốn của Kinh Thánh vì các bản Kinh Thánh tiếng Việt mỗi bản phiên âm một kiểu nên chúng tôi đề tên đầy đủ của cuốn đó (xem phần ví dụ).
Ngoài ra, một số tác giả được Dante sử dụng chỉ vài ba lần thì chúng tôi ghi cả tên tác giả và tác phẩm ở phần chú thích mở ngoặc.
Một số ví dụ:
(X, TĐ, XXII, 139-140) – Xem Thiên đường, Khúc XXII, câu 139-140.
(Ét Ra, I, 9-11) – Xem quyển Ét Ra (Cựu ước), chương I, câu 9-11.
(Giăng, XX, 3-5) – Xem quyển Giăng (Tân ước), chương XX, câu 3-5.
(M., VII, 100-143) – Xem Metamorphoses, quyển VII, câu 100-143.
(E., VI, 679-694) – Xem Eneide, quyển VI, câu 679-694.
Lucano, “Pharsalia”
Stazio, “Tebaide”
CHÚ THÍCH
Chữ viết tắt:
X. – xem
ĐN., – Địa ngục
TT., – Tĩnh thổ
TĐ., – Thiên đường
E., – Eneide (tác phẩm của Virgilio)
M., – Metamorphoses (tác phẩm của Ovidio)
Riêng Kinh Thánh là tác phẩm được Dante sử dụng nhiều điển tích nhất và có tần số xuất hiện nhiều nhất trong phần chú thích nhưng rất tiếc không thể viết tắt được cho 66 cuốn của Kinh Thánh vì các bản Kinh Thánh tiếng Việt mỗi bản phiên âm một kiểu nên chúng tôi đề tên đầy đủ của cuốn đó (xem phần ví dụ).
Ngoài ra, một số tác giả được Dante sử dụng chỉ vài ba lần thì chúng tôi ghi cả tên tác giả và tác phẩm ở phần chú thích mở ngoặc.
Một số ví dụ:
(X, TĐ, XXII, 139-140) – Xem Thiên đường, Khúc XXII, câu 139-140.
(Ét Ra, I, 9-11) – Xem quyển Ét Ra (Cựu ước), chương I, câu 9-11.
(Giăng, XX, 3-5) – Xem quyển Giăng (Tân ước), chương XX, câu 3-5.
(M., VII, 100-143) – Xem Metamorphoses, quyển VII, câu 100-143.
(E., VI, 679-694) – Xem Eneide, quyển VI, câu 679-694.
Lucano, “Pharsalia”
Stazio, “Tebaide”
KHÚC XXXIII
7-9. Trong
lòng người tình yêu lại cháy lên - nghĩa là trong lòng Đức Mẹ lại cháy lên ngọn lửa
tình yêu giữa Chúa và con người, nhờ sức nóng của tình yêu này mà những linh hồn như những bông hoa nở trong cõi bình yên
muôn thuở của Thiên đường.
10. Ngọn
đuốc giữa ban trưa - tức tình yêu ở
đỉnh cao.
65-66.
Lời của Xibinla - theo truyện kể của Virgilio, thì thầy bói Sibilla viết
những lời tiên tri trên những
lá cây rồi đặt xuống đất ở trong hang của mình. Khi cửa hang mở, gió thổi bay hết những chiếc lá nên không ai biết được những lời tiên tri đã viết ra kia (E., III,
441-452).
94-96.
Dài hơn hai mươi lăm thế kỷ - nghĩa là: “Khoảnh khắc, tiếp sau cái nhìn này, trong trí
nhớ của tôi, sự quên lãng còn sâu hơn sự quên lãng của người đời sau hai mươi lăm thế kỷ về sự ra đi của các thủy thủ, khi Nettuno kinh ngạc nhìn thấy
hình bóng con tàu Argo”.
115-120.
Nghĩa của đoạn này: “Tôi nhìn thấy Chúa Ba ngôi như ba
vòng tròn có màu sắc khác nhau nhưng độ lớn bằng nhau. Một vòng trong số đó (Chúa Con) có vẻ như là ánh phản chiếu của vòng khác (Chúa Cha), giống như cầu vồng (Iride) cái này sang cái khác, còn vòng thứ ba như phát ra từ hai
vòng kia” (Giáo điều Kitô cho rằng Chúa Thánh Linh xuất phát từ Chúa Cha và Chúa Con).
127-132.
Nghĩa của đoạn này: “Ở vòng tròn thứ
hai, có vẻ như phát ra từ vòng thứ nhất (nó tượng trưng cho Chúa Con), tôi nhận ra đường
nét của gương mặt con người “như vẽ hình ảnh của ta”.
142-145.
Trí tưởng tượng đã không còn chuyển động - sự căng thẳng tinh thần đã đạt đến đỉnh
điểm, Dante đã không còn nhìn gì nữa. Nhưng sau khi phục hồi lại, cả ý muốn cũng như sự khát khao đã phụ thuộc vào Tình yêu thần
thánh, cái làm cho di chuyển cả vũ trụ.
145. Các vì sao (stelle) - đây là từ Dante dùng để kết thúc Địa ngục, Tĩnh thổ cũng như Thiên đường (X, ĐN., XXXIV,
139).
Xem tiếp ĐỊA NGỤC và TĨNH THỔ:
Xem tiếp ĐỊA NGỤC và TĨNH THỔ:
