Dante - THIÊN ĐƯỜNG - Khúc 8

KHÚC VIII

Vùng trời thứ ba – Sao Kim – Những tâm hồn tràn ngập yêu thương.

Thế giới xưa người ta vẫn tin là

Nàng Sipờrinha với tình yêu cuồng nhiệt

Quay ở vòng thiên cầu nhỏ thứ ba.

⁴ Những người cổ đại đã từng lầm lẫn

Người ta không chỉ đã tôn vinh nàng

Bằng lễ hiến sinh và lời thề nguyện

Mà còn tôn kính cả nàng Điônê,

Con trai nàng: Cupiđô, và nói:

⁷ Chàng trai ngồi trong lòng nàng Điđô.

¹⁰ Tên của nàng, như tôi nói lúc đầu

Được đặt cho một ngôi sao ve vuốt

Ánh mặt trời khi phía trước, khi sau.

¹³ Tôi không biết đã lên ngôi sao đó

Nhưng khi thấy cô nương xinh đẹp hơn

Thì biết chắc là mình ở trong nó.

¹⁶ Như ta nhận ra lửa trong tia sáng

Hay giọng hát trong một dàn đồng ca

Nhiều giọng ngừng, giọng kia vẫn hoạt động.

¹⁹ Tôi thấy trong sao này những ánh sáng

Chuyển động vòng tròn, nhiều hoặc ít hơn

Hình như theo lực nội tâm của chúng.

²² Ngọn gió lướt xuống từ đám mây lạnh

Rất nhanh, dù ẩn giấu hay rõ ràng

Không có vẻ chậm chạp hay bị cản.

²⁵ Tôi nhìn thấy những ánh sáng thiên thần

Một vòng tròn bắt đầu cho vũ hội

Của các thiên thần thượng đẳng đến gần.

²⁸ Họ đã xuất hiện phía trước chúng tôi

Bài hát mừng “Osanna” tuyệt mỹ

Mà tôi bao giờ cũng muốn được nghe.

³¹ Một người tiến lại và nói như vầy:

“Tất cả chúng tôi sẵn sàng đáp ứng

Ý của người, hãy vui cùng chúng tôi.

³⁴ Chúng tôi đang nhảy với đội hợp ca

Một vòng tròn, một tình cảm nồng nhiệt

Mà dưới đất ngươi đã từng ngợi ca:

³⁷ “Trí tuệ di chuyển bầu trời thứ ba”

Chúng tôi yêu người, để người vui vẻ

Chúng tôi dừng một lát cũng vui mà”.

⁴⁰ Sau khi đã đưa ánh mắt tôn sùng

Về phía cô nương của tôi đáng kính

Nàng đáp lại đồng ý, tôi yên tâm.

⁴³ Về phía linh hồn vừa nói với tôi

Bằng một giọng đầy tình thân, tôi nói:

“Xin hãy cho tôi biết, người là ai?”

⁴⁶ Tôi thấy hồn kia dường như lớn hơn

Rực rỡ hơn và thái độ hoan hỉ

Thấy tôi đáp lại, hồn rất vui mừng.

⁴⁹ Hồn nói: “Thế giới kia chỉ giữ ta

Ít thời gian, nhưng nếu ta còn đó

Thì tai họa lớn đã không xảy ra.

⁵² Niềm vui sướng đã giấu ta trước anh

Nhưng ánh sáng làm cho ta lộ diện

Như một con vật bận toàn tơ nhung.

⁵⁵ Anh đã yêu ta không hề phí uổng

Nếu ta còn ở trên mặt đất kia

Ta sẽ bộc lộ tình yêu sâu nặng.

⁵⁸ Xứ bên trái dòng sông Rôđanô

Một thời chờ ta đến làm lãnh chúa

Nơi hợp lưu với dòng sông Xoócga.

⁶¹ Vùng Anxônia có các thị trấn

Bari, Gaêta và Catôna

Sông Tờrôngtô, Vécđê đổ ra biển.

⁶⁴ Lúc đó trán ta lấp lánh vương miện

Đất nước có sống Đanuýp hiền hòa

Sau khi đã rời nước Đức, chảy đến.

⁶⁷ Trinacờria tươi đẹp, khói sương mờ

Giữa Pakinô và Pôlôrô, bên vịnh

Nơi bị quấy rầy bởi gió Ơrô.

⁷⁰ Không Tiphêô, mà lưu huỳnh sinh ra -

Rồi đón đợi những vị vua của họ

Ta sinh từ Cáclô và Riđôngđô.

⁷³ Cái chính phủ tồi tệ làm thương tổn

Trái tim bị cai trị, khiến cho dân

Palécmô kêu lên: “Giết! Giết chúng”.

⁷⁶ Nếu em trai ta biết trước điều đó

Thì đã tránh được cùng kiệt, nghèo nàn

Ở Catalônha mà không buồn khổ.

⁷⁹ Bởi vì tự nó hay một người nào

Cần thấy rằng không nên chất thêm nữa

Lên chiếc thuyền của nó, vốn đã đầy.

⁸² Nó sinh ra từ giống nòi hào phóng

Cần những kẻ trợ thủ không chăm lo

Cho việc làm cốt túi mình thêm nặng”.

⁸⁵ “Ôi vị chúa của tôi, tôi khâm phục

Những lời người, đã đem lại cho tôi

Điều tốt đẹp, bắt đầu nơi kết thúc.

⁸⁸ Điều đó người thấy khi nhìn vào Chúa

Tôi nhìn thấy nó thân thiết với tôi

Và sẽ thân thiết với tôi mãi mãi.

⁹¹ Người làm tôi sáng tỏ và vui sướng

Nhưng cũng cho tôi một mối nghi ngờ

Sao mầm ngọt lại sinh ra quả đắng?”

⁹⁴ Tôi đã nói như vậy, và linh hồn:

“Ta có thể chỉ cho ngươi sự thật

Nếu như ngươi quay lại phía sau lưng.

⁹⁷ Làm chuyển động Vương quốc Đấng chí thiện

Ngươi đi lên trong các vật thể này

Thượng đế trở thành tính năng hoạt động.

¹⁰⁰ Không chỉ tồn tại được nhìn thấy trước

Mà bản chất nhờ trí tuệ toàn năng

Cùng với nó là một số phận tốt.

¹⁰³ Từ cây cung phóng ra những mũi tên

Và rơi xuống ở nơi đã định trước

Chỉ việc bay đến mục tiêu của mình.

¹⁰⁶ Nếu không vậy, bầu trời ngươi đang tới

Sẽ tạo ra những hậu quả khác, mà

Thay vì xây dựng, chỉ là đập phá.

¹⁰⁹ Điều này có vẻ như là yếu kém

Những trí tuệ làm chuyển động vì sao

Trí tuệ này đang cần được nuôi dưỡng.

¹¹² Ngươi có muốn ta làm sáng tỏ thêm?”

Tôi đáp: “Không, tôi cho rằng không thể

Chuyện thiên nhiên lại kém trong việc làm”.

¹¹⁵ Hồn tiếp: “Vậy xem có phải tồi tệ

Với con người nếu không là công dân?”

“Phải - tôi đáp - chứng minh không hề khó”.

¹¹⁸ “Nếu ở dưới đó người ta không sống

Theo những nghề và tên gọi khác nhau

Không, nếu ông thầy của ngươi nói đúng”.

¹²¹ Ông ta đã đưa ra những suy diễn

Rồi kết luận: “Vậy thì ở các người

Nguồn gốc công việc là phải đa dạng.

¹²⁴ Này là Xôlônê, kia Xécnê

Rồi Menkixêđéc và kẻ khác nữa

Người mất con trai khi bay lên trời.

¹²⁷ Thiên nhiên xoay vần in đấu vào sáp

Và đã làm tròn sứ mệnh của mình

Mà không phân biệt nhà này, nhà khác.

¹³⁰ Việc Esau khác Giacốp xảy ra

Và Quirinô có cha hèn kém

Đến nỗi được gọi là con Máctê.

¹³³ Bản chất được sinh ra đi con đường

Luôn luôn giống với người sinh ra nó

Nếu không còn sáng kiến của trời xanh.

¹³⁶ Bây giờ phía sau đã ở đằng trước

Nhưng để ngươi biết rằng việc gặp ngươi

Làm ta vui, ta cho kết luận khác.

¹³⁹ Bản tính tự nhiên cũng như hạt giống

Nếu gặp rủi, ở vùng đất khô cằn

Thì thành công sẽ không bao giờ đến!

¹⁴² Nếu ở dưới kia con người quan tâm

Đến nền tảng mà thiên nhiên sắp đặt

Thuận theo nó thì sẽ có mùa vàng.

¹⁴⁵ Các ngươi lê theo con đường tôn giáo

Kẻ sinh ra làm vua, kẻ đeo gươm

Kẻ lại sinh ra làm người truyền đạo.

¹⁴⁸ Do vậy, các ngươi đã chệch con đường”.

KHÚC VIII

1. Thế giới xưa - tức thế giới đa thần giáo.

2. Nàng Sipờrinha - Cipigna (Venus), theo học thuyết của Ptolemaeus thì các hành tinh quay quanh mặt đất không chỉ theo quĩ đạo mà còn quanh một vòng nhỏ hơn (epiciclo trong nguyên bản), mà trung tâm của vòng nhỏ hơn này quay quanh mặt đất. Cipigna (Venus) là hành tinh thứ ba cách xa mặt đất, quay ở vòng nhỏ thứ ba.

9. Chàng trai ngồi trong lòng nàng Điđô - để gợi cho nàng Didone (X, ĐN., 61-62) tình yêu đối với Enea, thần tình yêu Cupido lấy vẻ mặt của Ascanio (con trai của Enea) rồi ngồi vào lòng Dido, tức Didone (M., I, 657-722).

10-12. Tên của nàng, như tôi nói lúc đầu - tức là tên của Cipigna (Venus) được đặt cho sao Kim, ve vuốt ánh bình minh (sao Mai) và ánh hoàng hôn (sao Hôm) mà Dante gọi là khi phía trước, khi sau.

37. Trí tuệ di chuyển bầu trời thứ ba - câu mở đầu một bài canzone trong “Bữa tiệc” của Dante.

49-51. Thế giới kia chỉ giữ ta... - đây là Carlo Martello (1271-1295), con trai của Carlo d' Angiò. Năm 1294 Martello đến thăm Firenze và làm quen với Dante.

64. Lúc đó trán ta lấp lánh vương miện - Carlo Martello được phong vua ở Hungari nhưng không cai trị.

67-70. Trinacờria tươi đẹp... - Trinacria là Sicilia, nằm giữa Pachino (Passaro) và Peloro (Faro) bên vịnh Catinia luôn có gió Euro thổi tới. Sicilia khói sương mờ không vì Tifeo bị Giove giam trong núi quạt ra (X, ĐN., XXXI, 124) mà là do lưu huỳnh.

73-75. Cái chính phủ tồi tệ làm thương tổn - do hành động gây hấn của một lính Pháp ở Palermo, dân chúng đã nổi dậy chống lại ách cai trị của dòng họ Anjou và hô to: “Giết hết bọn Pháp đi”.

76-78. Nếu em trai ta biết trước điều đó - nếu Robert d' Anjou, em trai của Charles Martel biết trước mọi chuyện thì đã không để cho những kẻ thuộc hạ người Catalogna lộng hành làm khổ dân chúng.

93. Sao mầm ngọt lại sinh ra quả đắng - nghĩa là từ người bố hào phóng (Carlo d' Angiò) sao có thể sinh ra đứa con trai tham lam (Robert).

120. Ông thầy của ngươi - đây là Aristotle, người chứng minh sự cần thiết của việc phân công lao động trong xã hội.

124-126. Này là Xôlônê, kia Xécnê - Carlo Martello nói về các loại người trong xã hội: Solone, nhà lập pháp - loại người công chức; Serse, vị tướng quân sự - loại người theo binh nghiệp; Melchisedech, nhà truyền đạo - loại người phụng sự tôn giáo. Người mất con trai khi bay lên trời, tức Dedalo (X, ĐN., XVII, 109-111), người làm cho con trai đôi cánh chim để bay lên trời - loại người sáng chế, phát minh.

127-129. Thiên nhiên xoay vần in đấu vào sáp... - đoạn này nói rằng thiên nhiên xoay vần tác động đến con người, thực hiện sự tiền định mà không phân biệt tổ tiên nòi giống.

130. Việc Esau khác Giacốp xảy ra - Esau và Jacob là hai anh em sinh đôi nhưng không hề giống nhau. “Đức Chúa phán với bà: “Có hai dân tộc trong lòng ngươi, hai dân từ dạ ngươi sinh ra và sẽ chia rẽ nhau. Dân này sẽ mạnh hơn dân kia, đứa lớn sẽ làm tôi đứa bé” (Sáng Thế ký, XXV, 23).

131-132. Quirinô có cha hèn kém.. - Quirinus, tức Romulus, vua La Mã. Cha ông là một người hèn kém nhưng thiên hạ đồn ông là con của thần Marte.

133-135. Bản chất được sinh ra đi con đường... nghĩa là con thì luôn giống cha, nếu như không có sự can thiệp của trời xanh.