Thần Khúc - THIÊN ĐƯỜNG - Khúc 33

KHÚC XXXIII

Vùng trời thứ mười – Bông hồng Thiên đường (kết thúc).

“Hỡi Đức Mẹ đồng trinh – là con gái

Của con trai mình – cao cả, khiêm nhường

Đỉnh cao định trước cho Người mãi mãi.

⁴ Người đã nâng cao phẩm giá loài người

Khiến cho người thợ đã tạo ra nó

Không coi thường sản phẩm của bàn tay.

⁷ Trong lòng người tình yêu lại cháy lên

Mà sức nóng làm bông hoa nảy nở

Trong bình yên muôn thuở của Thiên đường.

¹⁰ Ở đây, Người là ngọn đuốc tình thương

Giữa ban trưa, còn với người trần thế

Người là mạch nguồn hy vọng chờ mong.

¹³ Người quyền lực và Người đầy sức mạnh

Kẻ mong ân huệ mà không tới nơi

Mong sẽ bay được dù không có cánh.

¹⁶ Không chỉ ai cầu xin, người đó được

Và không chỉ cầu xin, mà nhiều khi

Sự cứu rỗi của Người còn đến trước.

¹⁹ Người là từ bi, Người là ân huệ

Và ở trong người tất cả tập trung

Những gì tốt đẹp, những gì hoàn mỹ.

²² Con người này là kẻ từ đáy vực

Lên đến tận đây và đã được nhìn

Những số phận linh hồn, từng phần một.

²⁵ Cầu xin Người, cầu xin sự bao dung

Ban cho đôi mắt của người trần thế

Để lên cao, tới cứu rỗi cuối cùng.

²⁸ Tôi chỉ cầu xin điều đó cho người

Cho bản thân, không cầu xin gì cả

Mong Người chấp thuận cầu khẩn của tôi:

³¹ Xin hãy gỡ giùm trở ngại sau chót

Và xin hãy xua tan đám mây mù

Và hãy mở ra niềm vui cao nhất.

³⁴ Và xin Người, với quyền lực của mình

Cho người này giữ lại được tất cả

Những gì mà người đã thấy trên đường.

³⁷ Xin bảo vệ đam mê của người trần

Hãy nhìn Bêatờrítsê và bao kẻ

Cũng chắp tay hướng về Người cầu xin!”

⁴⁰ Những con mắt của Chúa đầy yêu kính

Chăm chú nhìn linh hồn đang nói kia

Người tỏ ra thích thú lời cầu nguyện.

⁴³ Rồi quay lại nhìn ngọn lửa vĩnh hằng

Nơi mà không ai có thể dám nghĩ

Rằng mắt người trần có thể nhìn xuyên.

⁴⁶ Với tôi thì ước nguyện đang tới chỗ

Của giới hạn, tôi cảm thấy nhiệt tình

Đang nảy nở đúng như cần phải có.

⁴⁹ Bécnácđô mỉm cười và ra hiệu

Cho tôi ngước nhìn lên, nhưng tự mình

Tôi đã làm cái điều y như thế.

⁵² Cái nhìn của tôi đã trong sáng hơn

Và càng lúc càng sâu vào tia sáng

Cao tuyệt đỉnh, nơi chân lý sáng lên.

⁵⁵ Thị lực tôi giờ trở nên tinh khiết

Vượt lời nói; lời nói nhường mắt nhìn

Vì trí nhớ không thể nào chứa hết.

⁵⁸ Tựa như người vừa nhìn thấy trong mơ

Mà sau đấy vẫn còn điều xúc động

Còn những chuyện khác thì chẳng nhớ gì.

⁶¹ Tôi cũng vậy, dù đã chẳng còn nhìn

Nhưng trong tim tôi vẫn còn tuôn chảy

Tất cả những gì từ đó nảy sinh.

⁶⁴ Như tuyết nằm dưới ánh mặt trời kia

Hay như gió cuốn đi từng chiếc lá

Làm mất đi lời của Xibinla.

⁶⁷ Hỡi ánh sáng tuyệt đỉnh, vượt lên trên

Trí tuệ loài người, xin cho trí nhớ

Của tôi, phần nhỏ những gì đã nhìn.

⁷⁰ Xin hãy làm cho lời tôi mạnh mẽ

Để những tia sáng vinh quang của Người

Có thể đến được với nhiều thế hệ.

⁷³ Xin trở lại một phần trong trí nhớ

Vang lên, dù một ít, trong thơ tôi

Để thắng lợi của Người được hiểu rõ.

⁷⁶ Với độ mạnh của tia sáng lúc đó

Tôi từng nghĩ là tôi sẽ bị mù

Khi mắt tôi rời khỏi tia sáng đó.

⁷⁹ Và tôi nhớ rằng đã mạnh dạn lên

Chịu đựng cho tới khi hòa hợp được

Cái nhìn tôi với giá trị vô biên.

⁸² Ôi ân huệ đã cho lòng can đảm

Để mắt tôi vào ánh sáng vĩnh hằng

Hấp thụ được những gì tôi chiêm ngưỡng.

⁸⁵ Tôi nhìn thấy trong chốn sâu thẳm ấy

Tình yêu như một cuốn sách gom vào

Những gì vứt lung tung trong vũ trụ.

⁸⁸ Thực chất, ngẫu nhiên và những dạng thức

Của chúng, đều hòa chung lại với nhau

Mà lời tôi như hoàng hôn mờ đục.

⁹¹ Tôi nghĩ là thấy hình thù toàn bộ

Của điểm đó, và rồi lại hiểu ra

Như đã nói, một niềm vui khôn tả.

⁹⁴ Một khoảnh khắc duy nhất đối với tôi

Còn dài hơn hai mươi lăm thế kỷ

Khi Néttunô thấy bóng tàu Ácgô.

⁹⁷ Vậy là trí óc ngưng nghỉ hoàn toàn

Còn đôi mắt nhìn chăm chú, bất động

Và cháy lên ý nghĩ muốn ngắm nhìn.

¹⁰⁰ Bởi ánh sáng buộc người ta như thế

Chỉ vào nó mà đôi mắt hướng về

Mà không quay nhìn một cái gì nữa.

¹⁰³ Ở trong đó – là những gì tim muốn

Là tốt đẹp – nếu tất cả ở trong

Còn bên ngoài nó là điều lầm lẫn.

¹⁰⁶ Những lời tôi nói ra thật nghèo nàn

Đem so với những gì tôi nhớ được

Giống như lời một đứa trẻ sơ sinh.

¹⁰⁹ Không phải nó chỉ một lần hiện rõ

Trong vùng hào quang mà tôi nhận ra

Mà vẫn luôn như thế, như vốn có.

¹¹² Vì thị giác của tôi thêm mạnh mẽ

Nhìn sự hiển hiện duy nhất, trong khi

Tôi thay đổi, nó trong tôi, cũng thế.

¹¹⁵ Trong thực thể sáng sủa và thẳm sâu

Ba vòng tròn vây lấy ánh sáng ấy

Màu khác nhau, nhưng độ lớn bằng nhau.

¹¹⁸ Như cầu vồng, cái này sang cái kia

Vòng thứ hai phản chiếu vòng thứ nhất

Vòng thứ ba phát từ hai vòng kia.

¹²¹ Ôi, sao mà lời của tôi ngắn ngủi

So với những gì mà tôi đã nhìn

Nếu nói “ít” thì cũng còn chưa đủ.

¹²⁴ Ôi, ánh sáng vĩnh hằng, chỉ ở Người

Duy nhất hiểu được Người và được hiểu

Cười với Người và đạt đến Người thôi.

¹²⁷ Cái vòng tròn này, ta có thể thấy

Như là ánh sáng phản chiếu từ Người

Mà mắt tôi đã mải mê ngắm nghía.

¹³⁰ Ở bên trong nó và cùng màu sắc

Hiện ra như vẽ hình ảnh của ta

Nên nhìn vào mắt tôi vẫn khao khát.

¹³³ Như nhà hình học căng mắt vào đó

Để đo vòng tròn mà chẳng tìm ra

Và vắt óc tìm điều kiện chưa đủ.

¹³⁶ Tôi cũng suy nghĩ về điều mới này

Muốn biết vòng tròn kết hợp hình ảnh

Và được nối vào nhau như thế nào.

¹³⁹ Nhưng đôi cánh của tôi thì chưa đủ

Nếu không nhờ tia chớp từ trên cao

Tác động vào, theo ý muốn của nó.

¹⁴² Trí tưởng tượng đã không còn chuyển động

Mà ý muốn và cả những khát khao

Đều do một bánh xe kia di chuyển

¹⁴⁵ Tình quay mặt trời và các vì sao.

CHÚ THÍCH

Chữ viết tắt:

 X. – xem

ĐN., – Địa ngục
TT., – Tĩnh thổ
TĐ., – Thiên đường
E., – Eneide (tác phẩm của Virgilio)
M., – Metamorphoses (tác phẩm của Ovidio)

Riêng Kinh Thánh là tác phẩm được Dante sử dụng nhiều điển tích nhất và có tần số xuất hiện nhiều nhất trong phần chú thích nhưng rất tiếc không thể viết tắt được cho 66 cuốn của Kinh Thánh vì các bản Kinh Thánh tiếng Việt mỗi bản phiên âm một kiểu nên chúng tôi đề tên đầy đủ của cuốn đó (xem phần ví dụ).
Ngoài ra, một số tác giả được Dante sử dụng chỉ vài ba lần thì chúng tôi ghi cả tên tác giả và tác phẩm ở phần chú thích mở ngoặc.

Một số ví dụ:
(X, TĐ, XXII, 139-140) – Xem Thiên đường, Khúc XXII, câu 139-140.
(Ét Ra, I, 9-11) – Xem quyển Ét Ra (Cựu ước), chương I, câu 9-11.
(Giăng, XX, 3-5) – Xem quyển Giăng (Tân ước), chương XX, câu 3-5.
(M., VII, 100-143) – Xem Metamorphoses, quyển VII, câu 100-143.
(E., VI, 679-694) – Xem Eneide, quyển VI, câu 679-694.
Lucano, “Pharsalia”

Stazio, “Tebaide”

KHÚC XXXIII

7-9. Trong lòng người tình yêu lại cháy lên - nghĩa là trong lòng Đức Mẹ lại cháy lên ngọn lửa tình yêu giữa Chúa và con người, nhờ sức nóng của tình yêu này mà những linh hồn như những bông hoa nở trong cõi bình yên muôn thuở của Thiên đường.

10. Ngọn đuốc giữa ban trưa - tức tình yêu ở đỉnh cao.

65-66. Lời của Xibinla - theo truyện kể của Virgilio, thì thầy bói Sibilla viết những lời tiên tri trên những lá cây rồi đặt xuống đất ở trong hang của mình. Khi cửa hang mở, gió thổi bay hết những chiếc lá nên không ai biết được những lời tiên tri đã viết ra kia (E., III, 441-452).

94-96. Dài hơn hai mươi lăm thế kỷ - nghĩa là: “Khoảnh khắc, tiếp sau cái nhìn này, trong trí nhớ của tôi, sự quên lãng còn sâu hơn sự quên lãng của người đời sau hai mươi lăm thế kỷ về sự ra đi của các thủy thủ, khi Nettuno kinh ngạc nhìn thấy hình bóng con tàu Argo”.

115-120. Nghĩa của đoạn này: “Tôi nhìn thấy Chúa Ba ngôi như ba vòng tròn có màu sắc khác nhau nhưng độ lớn bằng nhau. Một vòng trong số đó (Chúa Con) có vẻ như là ánh phản chiếu của vòng khác (Chúa Cha), giống như cầu vồng (Iride) cái này sang cái khác, còn vòng thứ ba như phát ra từ hai vòng kia” (Giáo điều Kitô cho rằng Chúa Thánh Linh xuất phát từ Chúa Cha và Chúa Con).

127-132. Nghĩa của đoạn này: “Ở vòng tròn thứ hai, có vẻ như phát ra từ vòng thứ nhất (nó tượng trưng cho Chúa Con), tôi nhận ra đường nét của gương mặt con người “như vẽ hình ảnh của ta”.

142-145. Trí tưởng tượng đã không còn chuyển động - sự căng thẳng tinh thần đã đạt đến đỉnh điểm, Dante đã không còn nhìn gì nữa. Nhưng sau khi phục hồi lại, cả ý muốn cũng như sự khát khao đã phụ thuộc vào Tình yêu thần thánh, cái làm cho di chuyển cả vũ trụ.

145. Các vì sao (stelle) - đây là từ Dante dùng để kết thúc Địa ngục, Tĩnh thổ cũng như Thiên đường (X, ĐN., XXXIV, 139).



Xem tiếp ĐỊA NGỤC và TĨNH THỔ:

http://thankhucdante.blogspot.com/

http://thankhuctinhtho.blogspot.com/