Dante - THIÊN ĐƯỜNG - Khúc 31

KHÚC XXXI

Vùng trời thứ mười – Bông hồng Thiên đường (tiếp theo).

Một đội quân thần thánh trước mặt tôi

Được hiện ra như một bông hồng trắng

Mà Chúa kết hợp với máu của Người.

⁴ Một đội khác vừa bay vừa hát lớn

Ca ngợi Đấng đã khơi dậy Tình yêu

Và đã cho họ có thêm sức mạnh.

⁷ Họ giống như một đàn ong khó nhọc

Bay đi tìm hoa rồi lại bay về

Biến lao động của mình thành mật ngọt.

¹⁰ Họ sà xuống một bông hoa lộng lẫy

Có nhiều cánh hoa, rồi lại bay về

Nơi có ngôi nhà Tình yêu muôn thuở.

¹³ Vẻ mặt họ như lửa, rực sáng lên

Cánh màu vàng, và các phần còn lại

Màu trắng tinh, mà tuyết cũng phải ghen.

¹⁶ Đi theo những bậc, họ xuống bông hoa

Ban tặng sự bình yên, lòng nhiệt huyết

Thu được qua gió của những cánh bay.

¹⁹ Sự đông đúc của đội quân như vậy

Ở nơi đỉnh điểm, và bông hoa hồng

Không cản thị giác và sự lộng lẫy.

²² Ánh sáng thần thánh xuyên thấu vũ trụ

Tùy theo mức độ công đức của mình

Nên chẳng có gì cản trở được nó.

²⁵ Vương quốc này tĩnh lặng và an bình

Cho những linh hồn cổ và hiện đại

Mắt và tim hướng về một điểm thiêng.

²⁸ Hỡi ánh sáng Ba ngôi vì sao này

Lấp lánh trước mặt họ, đầy quyến rũ

Hãy nhìn xem bão tố của chúng tôi.

³¹ Nếu bọn man rợ từ những bờ biển

Nơi che chắn bởi nàng Êlisê

Cùng đứa con trai được nàng yêu mến.

³⁴ Họ lặng người khi nhìn thấy La Mã

Với những công trình to lớn của mình

Thời Lêtaranô ngự trị tất cả.

³⁷ Thì tôi cát bụi đến nơi thần thánh

Từ những thời gian đến cõi vĩnh hằng

Từ dân Phirenxe khôn ngoan, lành mạnh.

⁴⁰ Thì tất nhiên, tôi kinh ngạc vô cùng

Niềm vui tôi được nhân lên gấp bội

Nhưng tôi bằng lòng với vẻ lặng im.

⁴³ Và giống như kẻ hành hương lặng lẽ

Đang ngắm nhìn ngôi đền thiêng của mình

Nghĩ đến việc sẽ mô tả lại nó.

⁴⁶ Khi đi lại trong ánh sáng chói lòa

Tôi đưa mắt rảo nhìn qua các bậc

Khắp chung quanh, và dưới thấp, trên cao.

⁴⁹ Tôi nhìn thấy những ánh mắt yêu thương

Được tô điểm bằng nụ cười, ánh sáng

Vẻ mặt họ đáng kính và an lành.

⁵² Mắt tôi đã nhìn bao quát khắp nơi

Cảnh tượng chung Thiên đường là như thế

Nhưng mắt chưa dừng lại ở điểm nào.

⁵⁵ Tôi quay lại, ước muốn lại cháy lên

Muốn hỏi cô nương về một số điểm

Mà đầu óc tôi vẫn còn phân vân.

⁵⁸ Nhưng tôi gặp cái không phải tôi tìm

Thay vì cô nương, tôi thấy ông cụ

Ăn bận như những linh hồn vinh quang.

⁶¹ Vẻ mặt và đôi mắt cụ biểu lộ

Vẻ tĩnh lặng, sự hoan hỉ, dịu dàng

Thích hợp với một người cha nhân hậu.

⁶⁴ Tôi liền hỏi: “Nàng ở đâu?” - Cụ nói:

“Để giúp mong ước của ngươi hoàn thành

Bêatờrítsê khiến ta rời chỗ.

⁶⁷ Nếu ngươi nhìn bậc thứ ba, vòng trên

Sẽ thấy nàng kể từ bậc cao nhất

Chỗ được phân theo công trạng của nàng”.

⁷⁰ Không đáp lại cụ, tôi ngước mắt nhìn

Và thấy nàng trong hào quang vĩnh cửu

Tia sáng chiếu lên vương miện của nàng.

⁷³ Từ vùng cao, nơi vang lên tiếng sấm

Cho đến nơi tận dưới đáy biển sâu

Với con mắt người trần không xa lắm.

⁷⁶ Bằng khoảng cách từ tôi đến cô nương

Nhưng đôi mắt tôi vẫn nhìn thấy rõ

Gương mặt của nàng vẫn rực sáng lên.

⁷⁹ “Hỡi cô nương - niềm hy vọng trào dâng

Để cứu tôi, nàng đã phải chịu đựng

Để lại nơi Địa ngục những dấu chân.

⁸² Trong tất cả mọi điều, tôi thừa nhận

Nhờ quyền hạn và lòng tốt của nàng

Tôi mang ơn ân huệ, lòng dũng cảm.

⁸⁵ Đưa tôi từ nô lệ đến tự do

Bằng mọi con đường và bằng mọi cách

Mà nàng được sử dụng những thứ kia.

⁸⁸ Xin hãy giữ gìn tôi về phía trước

Tâm hồn tôi từ nay được chữa lành

Và cho đến khi nó rời khỏi xác”.

⁹¹ Tôi đã cầu nguyện như vậy, và nàng

Dù ở xa, vẫn nhìn tôi, cười mỉm

Rồi quay lại phía nguồn gốc vĩnh hằng.

⁹⁴ Cụ già thánh thiện nói: “Để cho ngươi

Kết thúc hành trình một cách hoàn hảo

Theo lời cầu khẩn mà ta đến đây.

⁹⁷ Bằng mắt nhìn, hãy bay qua khu vườn

Nó sẽ làm tinh tường hơn thị lực

Để đi lên theo tia sáng thánh thần.

¹⁰⁰ Và Hoàng hậu của Trời, mà với Người

Ta cháy bỏng một tình yêu trọn vẹn

Ta là Bécnácđô trung thành của Người”.

¹⁰³ Như người từ Cờroaxia chẳng hạn

Để xem tấm vải Vêrônica

Sự thèm khát lâu đời không thỏa mãn.

¹⁰⁶ Vì khi xem, một câu hỏi hiện ra:

“Ôi Chúa Giêsu, Đức Chúa thực sự

Diện mạo của Người là thế này ư?”

¹⁰⁹ Khi tôi thấy sự nhiệt tình thần thánh

Của một người nào trên thế giới này

Tôi chiêm ngưỡng mà trong lòng tĩnh lặng.

¹¹² “Hỡi người con ân huệ – cụ nói tiếp –

Sẽ không hiểu cuộc sống hạnh phúc này

Nếu chỉ cứ cúi mặt nhìn xuống đất.

¹¹⁵ Hãy đưa mắt nhìn các vòng xa hơn

Cho tới chỗ thấy được vị Hoàng hậu

Luôn quan tâm tất cả mọi thần dân”.

¹¹⁸ Tôi ngước mắt lên; giống như buổi sáng

Ở phần phía đông của đường chân trời

Rực sáng hơn ở nơi mặt trời lặn.

¹²¹ Cũng như vậy, đưa mắt nhìn lên nữa

Tôi nhìn thấy một vùng trên đỉnh cao

Nơi ánh sáng vượt trội hơn nơi khác.

¹²⁴ Đây là nơi người ta đón cỗ xe

Của Phêtôngtê, ở đây rực sáng

Nhưng hai bên thì ánh sáng giảm đi.

¹²⁷ Cũng như vậy, ngọn cờ hiệu hòa bình

Chỉ rực sáng lên ở phần chính giữa

Nhưng ánh sáng giảm hẳn ở hai bên.

¹³⁰ Ở chính giữa, những chiếc cánh giang rộng

Cả ngàn thiên thần mở hội vui tươi

Họ khác nhau cả bước đi, độ sáng.

¹³³ Và ở đó, giữa các màn múa hát

Một Sắc đẹp mỉm cười, truyền niềm vui

Đến ánh mắt của những thiên thần khác.

¹³⁶ Dù tôi giàu tưởng tượng, giàu ngôn ngữ

Cũng không bao giờ dám làm việc này:

Mô tả lại cảnh tượng vui vẻ đó.

¹³⁹ Khi cụ Bécnácđô nhìn thấy tôi

Chăm chú nhìn vào ngọn lửa cháy bỏng

Thì cũng đưa mắt nhìn về phía Người

¹⁴² Làm cho cái nhìn của tôi thêm mạnh.

CHÚ THÍCH

Chữ viết tắt:

 X. – xem

ĐN., – Địa ngục
TT., – Tĩnh thổ
TĐ., – Thiên đường
E., – Eneide (tác phẩm của Virgilio)
M., – Metamorphoses (tác phẩm của Ovidio)

Riêng Kinh Thánh là tác phẩm được Dante sử dụng nhiều điển tích nhất và có tần số xuất hiện nhiều nhất trong phần chú thích nhưng rất tiếc không thể viết tắt được cho 66 cuốn của Kinh Thánh vì các bản Kinh Thánh tiếng Việt mỗi bản phiên âm một kiểu nên chúng tôi đề tên đầy đủ của cuốn đó (xem phần ví dụ).
Ngoài ra, một số tác giả được Dante sử dụng chỉ vài ba lần thì chúng tôi ghi cả tên tác giả và tác phẩm ở phần chú thích mở ngoặc.

Một số ví dụ:
(X, TĐ, XXII, 139-140) – Xem Thiên đường, Khúc XXII, câu 139-140.
(Ét Ra, I, 9-11) – Xem quyển Ét Ra (Cựu ước), chương I, câu 9-11.
(Giăng, XX, 3-5) – Xem quyển Giăng (Tân ước), chương XX, câu 3-5.
(M., VII, 100-143) – Xem Metamorphoses, quyển VII, câu 100-143.
(E., VI, 679-694) – Xem Eneide, quyển VI, câu 679-694.
Lucano, “Pharsalia”

Stazio, “Tebaide”

KHÚC XXXI

4. Một đội khác vừa bay vừa hát lớn - đây là đội của các thiên thần.

26. Những linh hồn cổ và hiện đại - chỉ những người ngoan đạo trong Cựu Ước và Tân Ước.

32-33. Nàng Êlisê/ cùng đứa con trai - chòm sao Đại Hùng và Mục Phu (X, TT., XXV, 130-132).

36. Lêtaranô ngự trị tất cả - cung điện Laterano trước là cung Hoàng đế sau đó thành Tòa thánh của Giáo hoàng.

59. Ông cụ - đây là Bernardo di Chiaravalle (1091-1153), nhà thần học - thần bí, nhà hoạt động xã hội người Pháp. Dante coi Bernardo ở Empireo là một người đáng để “chiêm ngưỡng” (câu 110-111), giống như Matelda ở Thiên đường mặt đất.

64. Tôi liền hỏi: “Nàng ở đâu?” - Beatrice đã hoàn thành sứ mệnh của mình và đã trở về chỗ của mình trên Thiên đường (X, ĐN., II, 101-103; TĐ., XXXII, 7-9).

104. Tấm vải Vêrônica - tương truyền Chúa Giêsu đã lau mặt bằng tấm vải này do đó diện mạo còn được lưu lại trên tấm vải được cất giữ ở nhà thờ Thánh Pietro ở Roma.

116. Vị Hoàng hậu - chỉ Đức Mẹ Maria.

124. Cỗ xe của Phêtôngtê - X, ĐN., XVII, 107-108; TĐ., XII, 3.

134. Một Sắc đẹp mỉm cười - chỉ Đức Mẹ Maria.