Dante - THIÊN ĐƯỜNG - Khúc 22

KHÚC XXII

Vùng trời thứ bảy - Sao Thổ (kết thúc). Vùng trời thứ tám - Các định tinh.

Vô cùng ngạc nhiên, tôi hướng ánh mắt

Về người hướng dẫn như đứa bé con

Chạy về nơi mà nó tin cậy nhất.

⁴ Và nàng, giống như người mẹ, vội vàng

An ủi đứa con gương mặt tái mét

Làm cho nó lấy lại vẻ hân hoan.

⁷ Và nàng nói: “Có lẽ chàng vừa quên

Ở trên trời tất cả đều thánh thiện

Mọi việc làm đều nhiệt huyết, từ tâm.

¹⁰ Dàn đồng ca và nụ cười của em

Đã làm chàng thay đổi, hẳn chàng biết

Khi tiếng kêu đã làm chàng ngạc nhiên.

¹³ Những lời cầu nguyện chàng đã nghe được

Và chàng biết sẽ có sự trả thù

Mà chàng sẽ thấy trước khi chàng chết.

¹⁶ Thanh gươm trên cao không nhanh giáng xuống

Cũng không chậm, dù tình cảm của người

Đang chờ đợi, sợ hãi hay mong muốn.

¹⁹ Và bây giờ xin chàng hãy quay lại

Chàng sẽ thấy nhiều linh hồn tiếng tăm

Nếu biết dổi hướng nhìn, như em nói”.

²² Làm theo ý nàng, tôi quay mắt nhìn

Thấy một trăm quả cầu nhỏ tụ họp

Đều đẹp đẽ trong vầng ánh sáng chung.

²⁵ Tôi như người đang tự kiềm chế mình

Tuy ở điểm tột cùng của ý muốn

Nhưng không dám hỏi, vì sợ làm phiền.

²⁸ Nhưng một vị lớn nhất và nổi bật

Trong những viên ngọc đó tiến lại gần

Để làm thỏa mãn điều tôi khao khát.

³¹ Và tôi nghe được từ linh hồn đó:

“Nếu ngươi nhìn thấy được như ta nhìn

Thì ý nghĩ của ngươi sẽ bộc lộ.

³⁴ Nhưng để chờ đợi không làm chậm trễ

Mục đích cao cả, ta sẽ trả lời

Cái ý nghĩ mà ngươi còn giữ lại.

³⁷ Cái núi này, mà bên sườn nó là

Đồi Cátxinô, xưa trên đỉnh của nó

Từng sống những kẻ độc ác, gian tà.

⁴⁰ Ta là người đầu tiên đã đưa lên

Tên của Đấng đã mang cho trái đất

Cái chân lý nâng chúng ta đi lên.

⁴³ Và bao ân huệ nơi ta sáng ngời

Khiến ta lôi kéo được bao thành phố

Thoát tà đạo đã lừa dối cuộc đời.

⁴⁶ Những ngọn lửa khác đều là những người

Mà đôi mắt họ vẫn nhìn vào Chúa

Còn hồn làm hoa quả thánh sinh sôi.

⁴⁹ Đây Máccariô, đây Rômôanđô

Những người với ta cùng một tu viện

Đã dừng chân và ở lại nơi này”.

⁵² Tôi nói: “Tình thương mà Người biểu lộ

Bằng việc nói chuyện và vẻ nhân từ

Tôi thấy ở tất cả các ngọn lửa.

⁵⁵ Đã làm nảy nở lòng tin cho tôi

Như mặt trời làm cho hoa hồng nở

Và cho nó sức mạnh để sinh sôi.

⁵⁸ Vì vậy, tôi xin Người, thưa Cha

Liệu có thể, cho con một ân huệ

Là được nhìn thấy gương mặt của Cha”.

⁶¹ “Người anh em ơi, ước muốn của ngươi

Sẽ được thực hiện ở nơi cao nhất

Nơi đó có ta cùng với mọi người.

⁶⁴ Ở đó, mọi ước muốn sẽ chín muồi

Sẽ hoàn hảo, vẹn toàn trong nơi đó

Và sẽ thực hiện, vẫn thế xưa nay.

⁶⁷ Vùng trời ấy không nơi chốn, không cực

Chiếc thang của chúng ta lên nơi này

Mà với ngươi, nó vượt ngoài tầm mắt.

⁷⁰ Giáo trưởng Jacốpbê đã thấy thang ấy

Phần trên của thang khi nó hiện ra

Trước mắt ông, nhiều thiên thần trên đó.

⁷³ Nhưng nay chẳng ai muốn trèo lên đấy

Vì chẳng ai muốn rời mặt đất kia

Luật lệ của ta chỉ còn trên giấy.

⁷⁶ Những ngôi nhà xưa kia là tu viện

Nay biến thành hang đựng áo thầy tu

Là những cái túi chứa đầy bột hỏng.

⁷⁹ Nhưng những sự sa sút tồi tệ kia

Không chống lại ý Chúa bằng thu nhập

Làm điên cuồng trái tim các thầy tu.

⁸² Bởi vì những gì sở hữu nhà thờ

Những gì kiếm được nhờ nhân danh Chúa

Không phải của họ hàng các thầy tu.

⁸⁵ Xương thịt người trần vô cùng yếu đuối

Khởi đầu tốt cũng không bằng thời gian

Khi cây sồi sinh đến lúc có trái.

⁸⁸ Pietờrô khởi đầu không bạc vàng

Còn ta bằng việc nhịn ăn, cầu nguyện

Phờrăngxétcô cũng rất khiêm nhường.

⁹¹ Nếu ngươi để ý đến sự khởi đầu

Của dòng tu, rồi điểm đến của nó

Người sẽ thấy trắng đã đổi thành nâu.

⁹⁴ Nếu sông Gioócđan quay lại đằng sau

Chạy trốn biển, cũng không gây kinh ngạc

Bằng Chúa Trời muốn cứu vớt ở đây”.

⁹⁷ Người nói với tôi vậy, rồi tới nhập

Với nhóm mình, họ đứng sát vào nhau

Rồi tất cả bay lên, như cơn lốc.

¹⁰⁰ Cô nương chỉ bằng cử chỉ nhỏ thôi

Khiến tôi bước lên thang đi theo họ

Phẩm hạnh của nàng vượt bản chất tôi.

¹⁰³ Ở dưới trần chưa bao giờ lên xuống

Theo luật tự nhiên lại thấy nhẹ nhàng

Có thể sánh đôi cánh tôi lúc đó.

¹⁰⁶ Hỡi bạn đọc, tôi không còn trở lại

Cõi Thiên đường làm cho tôi bao phen

Đấm vào ngực và khóc về tội lỗi.

¹⁰⁹ Bạn cho tay vào lửa rồi rút ra

Cũng không nhanh bằng tôi thấy dấu hiệu

Của sao Kim ngưu, và tôi ở kia.

¹¹² Ôi những vì tinh tú vinh quang kia

Có khả năng vô song, mà tôi nhập

Tài năng của tôi, dù bé dù to.

¹¹⁵ Các người đã lặn và đã mọc lên

Cùng người cha của cuộc đời trần thế

Cho tôi cảm khí trời Tôxcan.

¹¹⁸ Và rồi khi tôi được ban ân sủng

Được bay vào vùng trời cao nhất này

Của các người mà tôi được phái đến.

¹²¹ Lúc này hồn tôi hướng về các người

Thành kính và mong có được sức mạnh

Để vượt khó khăn đang cuốn hút tôi.

¹²⁴ “Chàng đã gần sự giải thoát cuối cùng -

Bêatờrítsê nói - từ nay chàng phải

Có cái nhìn thật sáng suốt và nghiêm.

¹²⁷ Vậy trước khi chàng đi vào bên trong

Hãy nhìn xuống dưới - thế giới rộng lớn

Mà em đã đặt ở dưới chân chàng.

¹³⁰ Để cho trí óc của chàng vui tươi

Ra trình diện trước đám đông chiến thắng

Trong sự mừng vui của tinh cầu này”.

¹³³ Tôi nhìn lại bảy vùng trời tất cả

Những vùng đã qua và quả địa cầu

Mỉm cười trước vẻ tồi tàn của nó.

¹³⁶ Tôi nghĩ tốt nhất là đừng quan tâm

Hướng ý nghĩ của mình vào việc khác

Thế mới thực sự là kẻ khôn ngoan.

¹³⁹ Người con gái của Latôna tỏa sáng

Không còn vết sẫm, khiến tôi trước kia

Đã nghĩ là chất đặc hay chất lỏng.

¹⁴² Tôi thấy ánh sáng của con trai họ

Ipêriônê, tôi hiểu được tại sao

Maia và Điônê lại xoay quanh đó.

¹⁴⁵ Tôi thấy xuất hiện vai trò điều phối

Của Giôvê, giữa cha và con trai

Tôi hiểu ra sự thay đổi vị trí.

¹⁴⁸ Bảy vì tinh tú hiện ra trước mắt

Vận động nhanh và to lớn biết bao

Mỗi vì lại có phạm vi cách biệt.

¹⁵¹ Cái nhỏ hẹp dễ gây ra xích mích

Tôi nhìn tất cả: sông biển núi đồi

Di chuyển cùng chòm Song Nam bất diệt.

¹⁵⁴ Rồi quay lại nhìn đôi mắt tuyệt vời.

KHÚC XXII

28. Một vị lớn nhất và nổi bật... đây là Thánh Benedetto da Norcia (480-547), người sáng lập Dòng Biển Đức và nổi tiếng với “Quy luật Thánh Biển Đức”.

38. Đồi Cátxinô - đồi Cassino, Thánh Benedetto phá bỏ đền Apollo ở đó và xây nên tu viện chính của Dòng Biển Đức.

39. Những kẻ độc ác, gian tà - tức những kẻ dị giáo.

49. Đây Máccariô, đây Rômôanđô - Maccario, một tu sĩ ở ẩn thế kỷ IV; Romoaldo hoặc Romualdo di Camaldoli (953-1207), người sáng lập Dòng tu Camaldolese.

70-72. Giáo trưởng Jacốpbê đã thấy thang ấy - Dante nói đến một tích trong Kinh Thánh về giấc mơ của Giacobbe “Cậu chiêm bao thấy một chiếc thang dựng dưới đất, đầu thang chạm tới trời, trên đó có các sứ thần của Thiên Chúa lên lên xuống xuống” (Sáng Thế ký, XXVIII, 12).

88. Pietờrô khởi đầu - Thánh Pietro, Giáo hoàng đầu tiên.

110-114. Tôi thấy dấu hiệu/ của sao Kim ngưu... - trong cung Hoàng đạo thì tiếp theo chòm sao Kim ngưu sẽ là chòm sao Song nam. Theo các nhà chiêm tinh học, những người có sao Song nam chiếu mệnh sẽ có tài năng văn chương cũng như khoa học (X, ĐN., XV, 55).

116-117. Người cha của cuộc đời trần thế - tức Mặt trời. Thiên văn học Trung cổ cho rằng Mặt trời đi vào chòm sao Song nam từ 21 tháng 5 đến 20 tháng 6. Trong chú thích câu thơ đầu của “Địa ngục”, Boccaccio dẫn lời một người bạn của Dante nói rằng không lâu trước khi Dante mất (13 tháng 9 năm 1321), nhà thơ đã nói với ông rằng vào tháng 5 thì Dante tròn 56 tuổi. Đem so những lời này với đoạn thơ 112-117, có thể kết luận là Dante sinh vào cuối tháng 5 năm 1265.

139. Người con gái của Latôna - X, TĐ., X, 67.

140. Không còn vết sẫm - lúc này Dante đã nhìn phía sau của mặt trăng (X, TĐ., II, 49-148).

143. Iperïone - con trai của Trời và Đất, bố của Mặt trời.

144. Maia và Điônê - tức Maia, mẹ của Mercure. Dïone - mẹ của Venus. Dante muốn nói với họ rằng thấy những đứa con của họ quay quanh quả đất.

145-146. Vai trò điều phối... - Giove điều phối giữa cái nóng của Marte (con) và cái lạnh của Sartuno (cha).